Warunkowe umorzenie postępowania karnego – co oznacza i jak napisać wniosek?

Warunkowe umorzenie postępowania karnego stanowi istotny element systemu prawa karnego, pozwalający na zakończenie postępowania bez skazania osoby oskarżonej i wymierzenia jej kary. Ten szczególny środek stosuje się jednak wyłącznie w przypadkach, gdy sprawca spełnił określone przesłanki. Kto może złożyć tego typu wniosek i o jakich wymaganiach formalnych należy pamiętać? Poznaj najważniejsze informacje dotyczące tego, jak w praktyce wygląda warunkowe umorzenie postępowania karnego i jak się do niego przygotować!

Na czym polega warunkowe umorzenie postępowania?

Warunkowe umorzenie postępowania karnego to sposób zakończenia procesu karnego, który pozwala sądowi zakończyć sprawę bez skazania oskarżonego oraz wymierzenia mu kary. Oznacza to, że osoba oskarżona może uniknąć odpowiedzialności karnej, jeśli spełni określone warunki i przesłanki. Istotę warunkowego umorzenia stanowi danie oskarżonemu kontrolowanej wolności w trakcie okresu próby (zgodnie z art. 67 § 1 k.k., wynosi on od 1 roku do 3 lat i biegnie od momentu uprawomocnienia się orzeczenia.), w ramach którego musi on spełnić określone warunki.

Kto może warunkowo umorzyć postępowanie karne?

Decyzję o warunkowym umorzeniu postępowania karnego podejmuje sąd karny na podstawie wniosku złożonego przez osobę oskarżoną w sprawie lub jej obrońcę. Co więcej, z taką propozycją może również wystąpić sam sąd lub prokurator. W takich przypadkach ważny jest jednak czas, a także wykazanie inicjatywy już na etapie postępowania przygotowawczego. To istotne, biorąc pod uwagę fakt, że prokurator jest uprawniony do tego, aby zamiast aktu oskarżenia skierować wniosek o wydanie wyroku warunkowo umarzającego, co stanowi wyraz aprobaty dla poddania sprawcy okresie próby. 

W jakich przypadkach można ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania karnego?

Jak już wspomniano wcześniej – warunkowe umorzenie postępowania karnego jest możliwe w przypadku spełnienia konkretnych okoliczności i przesłanek.

Zgodnie z art. 66 Kodeksu Karnego, sąd może wydać taką decyzję, jeśli:

• winę i społeczną szkodliwość czynu uznano za nieznaczne;
• okoliczności popełnienia czynu są jasne;
• sprawca nie był w przeszłości karany za popełnienie umyślnego przestępstwa;
• sprawca oraz jego dotychczasowy sposób życia muszą uzasadniać przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia sprawy będzie w przyszłości przestrzegał prawa;
• popełnione przestępstwo nie może być zagrożone karą, która przekracza 5 lat pozbawienia wolności;
• sprawca musi spełnić nałożone przez sąd obowiązki, w tym obowiązek naprawienia szkody całkowicie lub częściowo.

 

Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego

Wyżej wymieniono przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego, dlatego teraz warto bliżej omówić poszczególne z nich. Zrozumienie tego, jak działają i co oznaczają, w praktyce odgrywa istotną rolę ze względu na to, że wyznaczają ściśle określone warunki, które należy spełnić, aby sąd mógł podjąć decyzję o zakończeniu postępowania poprzez warunkowe umorzenie.

Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

Jedną z kluczowych przesłanek warunkowego umorzenia postępowania karnego jest brak znacznej winy oraz społecznej szkodliwości czynu. Sąd musi wówczas ocenić, czy zachowanie oskarżonego nie przekracza granic akceptowalności społecznej i czy nie ma istotnego, negatywnego wpływu na funkcjonowanie społeczeństwa. Oceniając społeczną szkodliwość czynu, bierze się pod uwagę kryteria, takie jak rozmiary wyrządzonej szkody czy motywację sprawcy.

Właściwości i warunki osobiste, postawa sprawcy oraz jego dotychczasowy sposób życia

Kolejnym aspektem poddawanym ocenie są właściwości, warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia sprawcy. Do zadań sądu należy ustalenie, czy istnieje prawdopodobieństwo, że oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego w przyszłości, mowa wówczas o pozytywnej prognozie kryminologicznej. Warto podkreślić, że istotna jest ogólna postawa sprawcy, również po popełnieniu określonego czynu.

Niebudzące wątpliwości okoliczności popełnienia czynu

Aby starać się o warunkowe umorzenie postępowania karnego, sprawca musi zostać uznany za winnego, a jego udział w przestępstwie nie może budzić wątpliwości. Co istotne – w takiej sytuacji nie wystarczy, że oskarżony przyzna się do popełnienia zarzucanego czynu. Ustaleniem wszystkich okoliczności zajmuje się sąd.

Dozór w okresie próby

Art. 67 Kodeksu Karnego daje sądowi możliwość oddania sprawcy pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, której działalność obejmuje troskę o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. Dozór ten ma na celu kontrolowanie zachowania sprawcy w okresie próby i pomoc w readaptacji społecznej.

Obowiązki nakładane na sprawcę — naprawienie szkody, zadośćuczynienie lub dozór kuratora

Zgodnie z art. 67 § 3 k.k., sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części. W miarę możliwości sprawca może być również zobowiązany do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub zamiast tych obowiązków sąd może orzec nawiązkę. Dodatkowo sąd może oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania na czas okresu próby.

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego – kto i kiedy może z nim wystąpić?

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania może złożyć oskarżony lub jego obrońca, prokurator, a nawet sam sąd. Nie ma konieczności, aby wniosek był pisemny, wystarczy złożenie go ustnie, np. w trakcie rozprawy. Z tego typu wnioskiem występuje się albo na etapie postępowania przygotowawczego, albo jurysdykcyjnym. W pierwszym przypadku jego odbiorcą jest prokuratura, a w drugim – sąd karny. 

Co powinien zawierać wniosek o warunkowe umorzenie?

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego powinien być starannie przygotowany i zawierać kilka istotnych elementów, aby został pozytywnie rozpatrzony. Warto zacząć od omówienia elementów formalnych – należy uwzględnić informacje, takie jak:

• dane osobowe wnioskodawcy,
• sygnatura sprawy,
• data i miejsce sporządzenia wniosku.

Ponadto istotnym elementem jest przygotowanie odpowiedniego uzasadnienia wniosku, które powinno zawierać argumenty przemawiające za jego uwzględnieniem. W tym celu należy odwołać się do wcześniej wspomnianych przesłanek. Argumentacja obejmuje również cele, które przyświecają składaniu wniosku i jednocześnie konsekwencje jego przyjęcia lub odrzucenia.

Co więcej, we wniosku konieczne jest wskazanie proponowanego okresu próby oraz ewentualnych dodatkowych obowiązków, które wnioskodawca jest gotów podjąć w ramach realizacji tego środka. Nie ma znaczenia forma składania prośby, ale zarówno w przypadku pisemnym, jak i ustnym należy zadbać o prawidłowe sporządzenie pod kątem kompletności i spełnienia wymogów formalnych.

Do kiedy można złożyć wniosek o warunkowe umorzenie postępowania?

Termin złożenia wniosku o warunkowe umorzenie postępowania karnego zależy od kilku czynników i nie jest ściśle określony. Wniosek można wnieść w dwóch fazach sprawy, zarówno w trakcie postępowania przygotowawczego, jak i na etapie sądowym. Choć pojawia się tutaj pewna dowolność i elastyczność, to warto pamiętać o tym, że im wcześniej podejmie się działanie, tym lepiej. Złożenie wniosku na etapie przygotowawczym jest równoznaczne z większą ilością czasu na jego rozpatrzenie.

Każdy przypadek starania się o warunkowe umorzenie postępowania wymaga indywidualnego podejścia do sprawy. Warto jednak dodać, że sąd ma 6 miesięcy od momentu zakończenia okresu próby na podjęcie decyzji dotyczącej podjęcia umorzonego warunkowo postępowania.

Warunkowe umorzenie postępowania i co dalej – pomoc adwokata w sprawie karnej

Ze względu na konieczność przygotowania odpowiedniego wniosku i kompleksowej argumentacji zaangażowanie kancelarii adwokackiej w starania o warunkowe umorzenie postępowania karnego może mieć nieoceniony wkład w osiągnięte rezultaty. Doświadczony adwokat karnista zapewnia pomoc prawną, doradzając klientowi najkorzystniejsze działania i maksymalizując szansę na uzyskanie warunkowego umorzenia. Jego zadaniem jest również sporządzenie wniosku zgodnie ze wszystkimi wymaganiami formalnymi.

W trakcie rozprawy sądowej adwokat reprezentuje klienta, broniąc jego interesów i przedstawiając argumenty przemawiające za uwzględnieniem wniosku. W przypadku wszelkich wątpliwości dotyczących tego, czy dana osoba kwalifikuje się do ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania, warto zwrócić się o pomoc do kancelarii adwokackiej, specjalizującej się w prawie karnym, aby mieć pewność, że wszystkie przesłanki zostały spełnione, a następnie podjąć działania mające na celu ochronę własnych interesów.