Jak odzyskać nadpłacone alimenty?

Pytanie o potrącenie nadpłaconych alimentów z pewnością nurtuje każdego, kogo ten problem dotyczy. Sprawa nie jest prosta i jednoznaczna. Nadpłatę alimentów jako świadczenie nienależne powinno się rozpatrywać indywidualnie, na podstawie konkretnego przypadku, w zależności od okoliczności.

Czy można żądać zwrotu nadpłaconych alimentów?

Ważne jest uświadomić sobie, że alimenty są szczególnym rodzajem świadczeń, które służą zaspokajaniu podstawowych potrzeb. To właśnie rzutuje na ostateczne powodzenie dochodzenia zwrotu nienależnej nadpłaty, gdyż sądy zazwyczaj uznają kwotę za moralnie uzasadnioną. Tak jest zwłaszcza w przypadku, gdy uprawniony zużył już alimenty na swoje podstawowe potrzeby oraz zaspokojenie wszelkich potrzeb dziecka, co oznacza, że nie jest bezpodstawnie wzbogacony (art. 409 kodeksu cywilnego).

Przyjmuje się, wg przepisu w kodeksie cywilnym (art. 411 pkt 2), że jeżeli świadczenie czyni zadość zasadom współżycia społecznego, nie można żądać zwrotu, w tym przypadku nadpłaconych alimentów.

Nadpłata alimentów i świadczeń nienależnych – kiedy można żądać zwrotu świadczenia?

Wydaje się, dla zainteresowanego sprawa zwrotu świadczenia jest beznadziejna, ale istnieje parę rozwiązań, które można spróbować zastosować w niektórych przypadkach. Przepisy kodeksu cywilnego dają możliwość wytoczenia osobnego powództwa o zwrot nadpłaconych kwot, gdyż żądanie zwrotu nienależnie zapłaconych alimentów może być kwalifikowane jako żądanie zwrotu świadczenia nienależnego.

Art. 409 kodeksu cywilnego mówi bowiem, że uprawniony „wyzbywając się korzyści lub zużywając ją, powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu orzeczeń”. W przypadku uchylenia albo obniżenia alimentów z datą wsteczną stają się one tzw. świadczeniem nienależnym, a to obliguje osobę, która taką korzyść uzyskała do jej zwrotu (art. 410 kodeksu cywilnego).

A o tym, czy świadczenie czyni zadość zasadom współżycia społecznego, decydują każdorazowo okoliczności konkretnego przypadku.

Wniosek o zwrot nadpłaconych alimentów – niezbędny krok prawny

Na pewno nie wolno samodzielnie potrącić kwoty alimentów, wyliczonej na podstawie różnicy powstałej z nadpłaty. Można to zrobić na drodze pozasądowej, kierując wniosek do komornika o zwrot nadpłaconych alimentów, na podstawie wykazania, że zapłacona kwota jest świadczeniem nienależnym, jednoznacznie bezpodstawnym wzbogaceniem się. Druga droga uzyskania zwrotu nadpłaty alimentów to wystąpienie do sądu z pozwem o zapłatę.

Kiedy możliwy jest zwrot alimentów po uchyleniu obowiązku alimentacyjnego?

W przypadku uchylenia obowiązku alimentacyjnego, czy to ze względu na zmianę sytuacji materialnej uprawnionego, osiągnięcie przez dziecko pełnoletniości lub inne okoliczności, może pojawić się pytanie o możliwość zwrotu już uiszczonych alimentów. W takiej sytuacji warto zwrócić uwagę na przepisy prawa oraz indywidualne okoliczności sprawy. Często decyzja sądu w sprawie uchylenia obowiązku alimentacyjnego wiąże się również z koniecznością zwrotu nadpłaconych alimentów, jednakże każdy przypadek wymaga osobnego rozpatrzenia pod kątem szczegółowych okoliczności i stanu faktycznego.

Uchylenie obowiązku alimentacyjnego z datą wsteczną jest możliwe. Odpowiedź na to pytanie jest stosunkowo prosta: TAK, jest to jak najbardziej możliwe, ale pod pewnymi warunkami wynikającymi z Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Przyjrzyjmy się bliżej:

Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka?

- Rodzice mają obowiązek płacić alimenty na rzecz dziecka do ukończenia przez nie 18. roku życia.
- Obowiązek ten może trwać dłużej, jeśli dziecko kontynuuje naukę na poziomie wyższym (np. studia).
- W praktyce zazwyczaj obowiązek alimentacyjny utrzymywany jest do czasu, kiedy pełnoletnie dziecko nie ukończy kształcenia wyższego, często do około 24. lub 25. roku życia.

Jak uchylić obowiązek alimentacyjny?

- Należy złożyć pozew o ustalenie nieistnienia obowiązku alimentacyjnego.
- W takiej sprawie występuje się przed sądem, aby ustalić, że obowiązek alimentacyjny nie istnieje.
- Dowody, takie jak zaświadczenia z pracy czy rozliczenia roczne dziecka, mogą potwierdzić fakt ustania obowiązku alimentacyjnego.
- Jeśli sąd orzeknie korzystnie, obowiązek może zostać uchylony z datą wsteczną.

Czy sprawa o uchylenie alimentów się przedawnia?

- Nie. Roszczenie o ustalenie nieistnienia obowiązku alimentacyjnego nie ulega przedawnieniu.

Zabezpieczenie alimentów na czas trwania sprawy a ich zwrot

A co z zabezpieczeniem alimentów na okres trwania postępowania sądowego i jego zwrotem w przypadku zasądzenia niższych alimentów? Sprawa nie jest jednoznaczna i sprecyzowana w orzecznictwie. Sąd zazwyczaj uznaje charakter prowizoryczny i warunkowy zabezpieczenia roszczenia.

Pozwanemu, przez którego zostało dokonane spełnienie świadczenia, w razie oddalenia powództwa przysługuje roszczenie o jego zwrot. Jednakże z drugiej strony celem zabezpieczenia jest dostarczenie natychmiastowych środków utrzymania uprawnionemu, więc na tej podstawie kwota zabezpieczenie nie może być uznane z nienależne.